Tiết 43 : Câu ghép
I. Mục tiêu
1. Về kiến thức:
- Giúp HS nắm được đặc điểm của câu ghép.
- Nắm được hai cách nối các vế trong câu ghép.
2. Về kĩ năng:Rèn cho HS kĩ năng:
- Phân biệt câu ghép với câu đơn và câu mở rộng thành phần
- Nối được các vế của câu ghép theo yêu cầu
- Biết đặt câu, viết đoạn có sử dụng câu ghép
3. Về thái độ :
- Có ý thức sử dụng câu ghép khi nói, viết phù hợp với hoàn cảnh giao tiếp.
II, Chuẩn bị của gv và hs .
1. Chuẩn bị của GV : Nghiên cứu tài liệu, soạn bài.
2. Chuẩn bị của HS Học bài cũ, chuẩn bị bài theo hướng dẫn của GV
* Đồ dùng : máy chiếu, Phiếu BT
III- tiến trình bài dạy
1. ổn định tổ chức
2. Kiểm tra bài cũ
1. Thế nào là phép tu từ nói giảm nói tránh?
2. Nêu tác dụng biện pháp tu từ nói giảm nói tránh trong câu sau :
Bác đã đi rồi sao Bác ơi
Mùa thu đang đẹp nắng xanh trời
( Tố Hữu)
Đáp án: 1.Là biện pháp tu từ dùng cách diễn đạt tế nhị uyển chuyển tránh gây cảm giác đau buồn, ghê sợ nặng nề, tránh thô tục thiếu lịch sự.
2. Giảm nhẹ nỗi đau xót, tiếc th¬ương khi Bác Hồ không còn nữa.
3. Bài mới.
* Giới thiệu bài mới : Khi xem xét về câu, người ta thường xét theo mục đích nói và cấu tạo ngữ pháp. Xét theo cấu tạo ngữ pháp, ở lớp 6, 7 các em đă được học về câu trần thuật đơn, câu đặc biệt, câu rút gọn và câu đơn mở rộng thành phần .Hôm nay cô cùng các em sẽ chuyển sang tìm hiểu về một loại câu nữa, đó là câu ghép.
Hoạt động của thầy Hoạt động của trò
I. Đặc điểm ngữ pháp :
- GV đưa vớ dụ:
- Yêu cầu HS đọc ví dụ - chú ý các câu in đậm 1Ví dụ : sgk/111
Tìm các cụm C-V trong những câu in đậm?
* Cho HS làm phiếu BT:
Phân tích cấu tạo của những câu có 2 hoặc nhiều cụm C-V?
a. Tôi // quên thế nào được những cảm giác trong sáng ấy nảy nở trong lòng tôi
CN VN C1 V1
như mấy cành hoa tươi mỉm cười giữa bầu trời quang đãng
C2 V2
->Câu trên có 1 cụm C-V lớn, có 2 cụm c- v nhỏ làm phụ ngữ cho ĐT “ quên”
=> Câu mở rộng thành phần ( 2 cụm c-v nhỏ bị bao chứa trong cụm C-V lớn)
b. Buổi mai hôm ấy, một buổi mai đầy sương thu và gió lạnh, mẹ tôi âu yếm nắm
C V
tay tôi dẫn đi trên con đường dài và hẹp.
-> Câu có 1 cụm C-V => là câu đơn
c. Cảnh vật chung quanh tôi đều thay đổi, vì chính lòng tôi đang có sự thay đổi
C V C V
lớn : hôm nay tôi đi học.
C V
Câu có nhiều cụm C-V không bao chứa nhau => là câu ghép
Trình bày kết quả phân tích ở 2 bước trên vào bảng theo mẫu
Kiểu cấu tạo câu Câu cụ thể
Câu có 1 cụm C-V b => câu đơn
Câu có 2 Cụm c-v nhỏ nằm
a => câu mở rộng thành phần
hoặc nhiều trong cụm C-V lớn
cụm C-V Các cụm C-V
không bao chứa nhau c => câu ghép
Dựa vào kiến thức đã học, hãy nói rõ tên gọi của các câu trên?
Từ đóem hiểu thế nào là câu ghép? Câu ghép là những câu do 2 hoặc nhiều cụm C- V không bao chứa nhau tạo thành. Mỗi cụm C-V này được gọi là 1 vế câu.
HS đọc ghi nhớ
2. Ghi nhớ1 : SGK /112
Cõu hỏi thảo luận :
So sánh câu đơn mở rộng thành phần với cõu ghộp ?
BT nhanh:XĐ câu ghép
Rồi hai con mắt long lanh của cô tôi chằm chặp đưa nhìn tôi. Tôi / lại im lặng cúi đầu xuống đất: lòng tôi/ càngthắt lại, khoé mắt tôi/đã cay cay.
Câu đơn mở rộng thành phần Cõu ghộp
Giống nhau Đều cú từ 2 cụm c – v trở lờn
Khỏc nhau - Một cụm c – v làm nũng cốt
-Cỏc cụm c – v cũn lại bị bao chứa bờn trong thành phần nào đó của câu
- Cỏc cụm
c – v khụng bao chứa nhau - Mỗi cụm
c – v làm thành một vế cõu
HS làm phiếu BT:
Tìm thêm câu ghép trong đoạn trích ở mục I? II Cách nối các vế câu :
Câu 1: Hàng năm .... tựu trường
Phân tích cấu tạo của các câu ghép đó? Câu 3: Những ý tưởng ấy ... nhớ hết
Trong mỗi câu ghép, các vế câu được nối với nhau bằng cách nào? Câu 4: Câu đơn có cụm C-V nằm trong TP trạng ngữ.
qht nhưng Câu 3- 6 các vế
qht vì câu 7 vế 1- vế 2.
Vế 1,2,3 không dùng từ nối.
GV đưa VD2: chỉ rõ các vế trong câu ghép được nối với nhau bằng cách nào?
Qua các VD trên em thấy có mấy cách nối các vế câu ghép? Là những cách nào? 1. Vỡ cụ bộ muốn nớu giữ bà ở lại nờn em đó quẹt tất cả những que diờm cũn lại trong bao.
Cặp quan hệ từ : vỡ …nờn
2 . Trời vừa hửng sáng, Giôn-xi đó ra lệnh kộo mành lờn .
Cặp phó từ : vừa … đó
3 . Nước sông dâng lên bao nhiêu, đồi nỳi dõng cao bấy nhiờu
Cặp đại từ : bao nhiêu … bấy nhiêu
4 . Mẹ bảo đi đường này , nó lại đi đường kia
Cặp chỉ từ : này … kia
HS đọc ghi nhớ 2 Ghi nhớ 2: SGK/ 112
Có 2 cách nối các vế câu
Cách 1: Dùng những từ có tác dụng nối:
- Nối bằng 1 QHT
- Nối bằng 1 cặp QHT
- Nối bằng 1 cặp phó từ, đại từ hay chỉ từ thường đi đôi với nhau ( cặp từ hô ứng)
Cách 2: không dùng từ nối: trong trường hợp này, giữa các vế câu có dấu phẩy, dấu chấm phẩy hoặc dấu 2 chấm.
III Luyện tập
Bài tập 1:SGK/113
Tìm câu ghép trong đoạn trích, mỗi câu ghép đó em thấy các vế câu được nối với nhau bằng những cách nào? a, U van Dần, U lạy Dần (dấu phẩy)
- Chị con có đi, U mới có tiền nộp sưu, thầy Dần mới về với Dần được chứ (dấu phẩy)
- Sáng nay, người ta....(Dấu phẩy)
- Nếu dân......(Dấu phẩy)
b, Cô tôi........... Dấu phẩy
giá................ Dấu phẩy
Bài tập 2:SGK/113
Đặt mỗi câu ghép với các cặp quan hệ từ sóng đôi? a, Vì trời mưa nên đường rất trơn
b, Nếu Nam chăm học thì nó thi sẽ đỗ.
c, Tuy miệng nói thế nhưng trong lòng nó như lửa đốt.
d, Không những Lão Hạc dành tiền cho con mà Lão còn dành cả vườn nữa.
Bài tập 3:
Em hãy chuyển các những câu ghép vừa đặt thành câu ghép mới bằng một trong hai cách sau:
a. Bỏ bớt một quan hệ từ(có thể bỏ QHT đứng đầu vế phụ,nếu bỏ QHT đứng đầu vế chính thì phải đảo vế- tránh nhầm lẫn với câu có trạng ngữ là mọt cụm C_V)
b. Đảo lại trật tự các vế câu a, Trời mưa nên đường rất trơn
Đường rất trơn vì trời mưa to.
b, Nam chăm học thì nó thi sẽ đỗ
Nó sẽ thi đỗ nếu nó chăm học
c, Nhà ở khá xa mà Bắc vẫn đi học đúng giờ
Bắc đi học đúng giờ tuy nhà nó ở khá xa
d, Vân học giỏi mà hát rất hay.
Vân học giỏi mà còn hát rất hay.
Đặt câu ghép với những cặp từ hô ứng? Bài tập 4:
a, Nó vừa được điểm khá nó đã huênh hoang
b, Nó lấy cái gì ở đâu là nó cất vào đấy một cách nghiêm chỉnh.
c, Nó càng cãi thì mặt nó càng đỏ lên.
Viết đoạn văn ngắn cho đề tài? Bài tập 5:HS viết GV sửa.
3. Củng cố, luyện tập :Theo em, khi xem xét và phân loại câu ghép, người ta chủ yếu dựa vào QH về mặt nào giữa các vế câu
4. Hướng dẫn HS tự học ở nhà: Học thuộc ghi nhớ, hoàn thành bài tập
- Chuẩn bị bài : Tìm hiểu chung về văn bản thuyết minh
Thảo luận nhúm
Thời gian: 3 phỳt
Hỡnh thức: Nhúm 4HS
So sánh câu đơn mở rộng thành phần với câu ghép.
Câu đơn mở rộng thành phần Cõu ghộp
Giống nhau
Khỏc nhau
